آرامگاه فردوسی

مقدمه
فردوسی يكی از بزرگان اين مرز و بوم و زنده كننده زبان فارسی و سراينده شاهنامه و داستان سرای ايرانی است. شخصيت پردازی او در شاهنامه از بينظيرترين نمونه ها در ادبيات فارسی می باشد. شخصيت هايی همچون كيومرث يادگار دوران آفرينش، هوشنگ نماينده اورمزد و  براي نابودی اهريمن، سياوش نماد ايزد نباتی، بهار و خزان را مجسم می كند، كيخسرو تجسم آخرين نيروی اهورايی و ايزد بهرام هستند.
 
تاریخچه آرامگاه فردوسی
هنگام درگذشت فردوسی به این دلیل که حکیم بزرگ، پیرو مذهب شیعه بوده مخالفان شیعه اجازه دفن او در قبرستان شهر را ندادند. به همین دلیل خاکسپاری فردوسی در باغی در شهر توس که متعلق به خود او بود صورت گرفت. ساخت اوّلین آرامگاه فردوسی به «ارسلان جاذب» سپهدار طوس در زمان فردوسی نسبت داده می‌شود.
 او این بنا را به سبب ارادت خود نسبت به فردوسی احداث کرد. این آرامگاه تا صد سال بعد نیز دوام داشت. در طول تاریخ بارها و بارها مقبره فردوسی تخریب شده است ولی هر بار علاقمندان به ادب و فرهنگ پارسی همّت گماشته و آن را بازسازی نمودند. از سالیان دور که امیر مغول ، آرامگاه فردوسی را تخریب کرد تا قلعه‌ای در توس بسازد تا زمانی که بزرگانی چون محمدتقی بهار با تحریک حس میهن دوستی رضاشاه او را به ساخت آرامگاهی باشکوه تشویق نمودند.
البته با پرداخت بودجه برای ساخت آرامگاه موافقت نشد و انجمن آثار ملّی ساخت بنا را بر عهده گرفت. این انجمن نیز در ابتدا کوشید با جذب کمک‌های مردمی ساخت آرامگاه را آغاز نماید ولی در این امر موفّق نبود. سرانجام مجلس بودجه‌ای در اختیار انجمن قرار داد تا در کنار کمک‌های مردمی هزینه ساخت آرامگاه تأمین گردد. پس از تصویب پروژه احداث مقبره فردوسی با اعلام عمومی پروژه ساخت آرامگاه، بزرگان شهر توس، باغ و املاک خود را برای این امر اهدا کردند. طراحان و معماران ایرانی و خارجی برای طراحی بنای آرامگاه فردوسی به رقابت پرداختند سرانجام طرح یک معمار ایرانی پذیرفته شد.
 در نهایت در سال ۱۳۱۳ آرامگاه فردوسی هم‌زمان با جشن هزاره فردوسی افتتاح شد. البته بنای اوّلیه به دلیل مشکلات زیرساختی دچار نشست شد. چون این مسئله جدی بود در سال ۱۳۴۳ تصمیم به بازسازی کامل ساختمان گرفته شد. مهندس هوشنگ سیحون وظیفه بازسازی ساختمان را برعهده گرفت. در سال ۱۳۴۷ بازسازی بنای آرامگاه تکمیل شد.
در سال ۱۳۰۵ کیخسرو شاهرخ برای تعیین محل دقیق آرامگاه و تهیه طرح ساخت دوباره آن از تهران به توس رفت. این گروه محل بنای ساخته شده توسط آصف‌الدوله را به اندازه یک متر خاکبرداری کردند و با قبری مواجه شدند؛ علاوه بر این، دلایل متعدد دیگری هم بر دفن فردوسی در محلی که در آن زمان «باغ قائم مقام» خوانده می‌شد دلالت می‌کرد.
 آندره گدار، معمار مشهور فرانسوی و پایه‌گذار دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران که مدیر اداره عتیقات (باستان‌شناسی و موزه) بود، در سال ۱۳۰۷ آغاز به ساخت بنایی شبیه اهرام مصر بر مزار فردوسی کرد. پس از گذشت چند ماه از آغاز عملیات ساخت آرامگاه، محمدعلی فروغی با این طرح مخالفت کرد و سرانجام آرامگاه حکیم توس بر اساس طرحی از پروفسور «ارنست امیل هرتسفلد» باستان‌شناس و ایران‌شناس آلمانی، توسط «حسین لرزاده» ساخته شد. هرتسفلد اولین باستان‌شناسی بود که پاسارگاد و تخت‌جمشید را مورد کاوش قرار داد. شاید از همین رو بود که آرامگاه فردوسی به سبک ایرانی هخامنشی ساخته شد. سرانجام برای جشن هزاره فردوسی در سال ۱۳۱۳ آماده شد.
 
 معماری آرامگاه فردوسی
طراحی بنا متأثر از معماری دوران هخامنشی صورت گرفته است. طراحی ستون‌ها با سرستون‌های تماشایی یادآور مقبره کورش بزرگ است. این آرامگاه ساختاری به شکل مکعبی ساده به ارتفاع 18 متر و مساحت 1043 مترمربع دارد.  در بخش میانی، مقبره فردوسی به ابعاد 5/1*1 متر و با ارتفاع 5/0 متر قرار دارد. 
مساحت کنونی مجموعه آرامگاه نزدیک به شش هکتار و دربردارنده باغ آرامگاه، استخر، بنای یادبود، ساختمان‌های اداری، کتابخانه، موزه و آرامگاه مهدی اخوان ثالث است. ورودی مجموعه ازسوی جنوب است و از دو سوی استخرِ روبه‌روی در ورودی، به آرامگاه می‌رسد. تندیسی از فردوسی اثر ابوالحسن صدیقی جلوی استخر گذارده شده‌است. سی فواره در سه دستهٔ ده‌گانه و آراسته با گلبرگ‌هایی از نیلوفر به نشانه سی سال رنج سرایش شاهنامه درون استخر جای دارد. موزه طوس یا موزه فردوسی در سمت شمال غربی آرامگاه است.
  
تزیینات آرامگاه فردوسی
بکارگیری سنگ مرمر سفید، عظمت و شکوه خاصی به این بنا بخشیده است. در چهار طرف نمای این مکعب کتیبه‌هایی از سنگ مرمر به ابعاد 5/1*4 متر تعبیه شده است. در این الواح مرمرین بخش‌هایی از شاهنامه حکاکی شده است. پیرامون کتیبه‌ها نیز با نقوشی به سبک هخامنشی آراسته شده است. بالای مکعب در سمت جنوبی با نشان فروهر زینت داده شده است. سازه آرامگاه و نحوه طراحی بام ساختمان به گونه‌ای است که یادآور زیگورات‌های باستانی است. این نوع بنا در کنار حرکت رو به بالا استواری و ایستایی را نیز به همراه دارد. پلکان غربی ساختمان برای ورود به ساختمان و دو پلکان جنوبی و شمالی برای ورود به مدفن طراحی شده‌اند. بر دیوار پلکان نقوش برجسته‌ای از برخی قطعات شاهنامه نظیر «نبرد رستم و سهراب» نقش بسته است.

مشاهده و خرید پازل سه بعدی آرامگاه فردوسی  از اینجا ، تولید موسسه فرهنگ و تمدن

 
 سایر مشخصات آرامگاه فردوسی
این بنا در تاریخ ۱۸ آذر ۱۳۵۴ با شمارهٔ ثبت ۱۱۷۶ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
 
تخریب ها و مرمت های آرامگاه فردوسی
در طول تاریخ بارها و بارها مقبره فردوسی مشهد تخریب شده است ولی هر بار علاقمندان به ادب و فرهنگ پارسی همّت گماشته و آن را بازسازی نمودند. از سالیان دور که امیر مغول آرامگاه فردوسی را تخریب کرد تا قلعه‌ای در توس بسازد تا زمانی که بزرگانی چون محمدتقی بهار با تحریک حس میهن دوستی رضاشاه او را به ساخت آرامگاهی باشکوه تشویق نمودند.
 
 راجع به شهرتوس 
توس شهری تاریخی در استان خراسان رضوی در ۳۵ کیلومتری شمال غربی مشهد قرار دارد. این شهر در تاریخ ۲۶ آبان ۱۳۷۵ با مجموعه ارگ و برج و بارو با شماره ۱۷۵۸ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده‌است.
از نوشته‌های مورخان یونانی برمی‌آید که در دورهٔ هخامنشیان شهر توس به نام «سوسیا» (Susia) یاد می‌شد و یکی از پایتختهای ایالت پارت در شمال شرقی ایران و منطبق بر استان خراسان امروزی بوده‌است.
 
از دیگر جاذبه های گردشگری شهر توس
       موزه فردوسی
       تابران توس
       حصار و كهندژ تابران توس
       بنای هارونيه
       بقايای مسجد تابران توس
       روستای پاژ

مشاهده و خرید پازل سه بعدی آرامگاه فردوسی  از اینجا ، تولید موسسه فرهنگ و تمدن

 کلید واژه
آرامگاه فردوسی ، مقبره ، توس ، طوس ،  پاژ ، ابوالقاسم فردوسی ، ارسلان جاذب ، باغ قائم مقام، شاهنامه