کاخ چهلستون قزوین


مقدمه
بیشتر ما با شنیدن نام چهلستون به یاد عمارت زیبای چهلستون اصفهان می افتیم. اما عمارت دیگری در زمان صفویان در قزوین بنا شده که امروزه با همین نام شناخته می شود و در گذشته با عنوان کلاه فرنگی یا کلاه فرنگی شاه طهماسب نیز شناخته می شده است. این بنا در دوره قاجاریه تکمیل شده و طبقه دوم به آن افزوده شده است.
 
تاریخچه عمارت چهل ستون
قدمت عمارت چهل ستون را مربوط به پنجمین سال حکومت شاه عباس دوم تخمین می زنند. در زمان ساخت مجموعه دولت خان صفوی (مرکز حکومت شاه طهماسب دوم) ۲۳ کاخ و۷ سر در ساخته شد که چهل ستون قزوین و سر در عالی قاپو تنها بناهایی هستند که توانسته اند در گذر تاریخ برقرار بمانند هرچند که تاثیرات گذر زمان بر رویشان دیده می شود.
 

وجه تسمیه عمارت چهل ستون
این بنای هشت گوش به دلیل نوع معماری اش کلاه فرنگی نیز نامیده می شود.
 

معماری عمارت چهل ستون
عمارت چهلستون  قزوین عمارتی هشت گوش است  که در دو طبقه به مساحت تقریبی ۵۰۰ مترمربع بنا شده ‌است.
رواقی با ستون‌های آجری و قوس‌های نیم‌دایره‌ای دور تا دور بنا را دربرگرفته و در طبقه بالا ایوانی با ستون‌های چوبی استوار قرار دارد .
نقشه بنا دارای طرحی با محورهای صلیبی و برون‌گرا و سقف طبقه همکف پوشیده از مقرنس با طرح‌های بدیع و سقف طبقه فوقانی خنچه‌پوش است.
طبقه اول شامل ستون بزرگی است و چهار اتاق با طرح های متفاوت دارد. این ساختمان به گونه ای طراحی شده است که هوا در گرمای تابستان به خوبی تهویه گردد و هوای تازه و خنک در جریان باشد. دلیل تهویه مناسب هوا شیب تعبیه شده در ورودی است که به مرکز ساختمان هدایت می شود.
کف امارت در زمان ساخت اولیه با پوششی از آجر فرش شده بود. بعد از بازسازی کف آن را با سفال فرش کرده اند.
در طبقه اول کاخ چهلستون قزوین حوض هایی وجود داشتند که جریان آب علاوه بر با صفا و زیبا نمودن فضای کاخ ،  بر خنکی درون ساختمان می افزود . درحال حاضر فقط حوض مرکزی و جنوبی مرمت شده و باقی مانده است.  حوض شمالی این بنا از بین رفته است.  جنس این حوض در زمان ساخت اولیه از نوع سنگ مرمر حجاری شده بود. بعد از مرمت و بازسازی از سنگ مرمر ساده استفاده شده است جریان آب نیز برای جلوگیری از نشت آب و رطوبت و آسیب دیدن بنا قطع شده است.
این بنای تاریخی در دو طبقه ساخته شده است. بالای پله های شمالی سالن،  یکی از اتاق های گوشواره قراردارد و پس از آن، سالن بزرگ و نورگیری با نام سالن مرتضی در برابر ما قرار می گیرد.
در چهار طرف این سالن، چهار اتاق گوشواره به چشم می خورد. یکی از این اتاق ها با سالن پایین ارتباط دارد. این اتاق های گوشواره ای جلوه ای از معماری است که از دوران قاجار در این بنای تاریخی به یادگار مانده است. این اتاق در زمان احداث بنا وجود نداشته است. بعدا در زمان قاجار این اتاق اضافه شده است. البته تغییرات معماری و تزئینی دیگری نیز در دوره قاجار در این ساختمان انجام شد.
ارسی های پنج چشمه از دیگر زیبایی های این کاخ به شمار می رود.  تابش نورخورشید رنگ شیشه های سبز ، قرمز ، زرد و آبی را در هم آمیخته و منظره ای آرام و دلنشین ایجاد می کند. هر کدام از این رنگها نماد فصلی از سال است. رنگ سبز فصل بهار، قرمز تابستان، زرد پاییز و رنگ آبی نشان دهنده فصل زمستان است. این ارسی ها یا همان هنر شیشه و چوب در نوع خود منحصر به فرد است. به طوری که می توان از داخل بیرون را تماشا کرد اما از بیرون به داخل دیدی ندارد. آیات و کلمات قرآن بر روی ارسی ها زیبایی خاصی به تزئینات بنا افزوده است.
 

تزیینات عمارت چهل ستون
سقف سالن از مقرنس های ساده پوشیده شده است. از بقایای رنگها چنین به نظر می رسد که دارای نقوشی بوده است. تقریبا تمام نماهای بنا از نقاشی پوشیده شده بوده و گاها در بعضی قسمتها چند لایه نقاشی وجود دارد. لایه اول به دوران صفوی، لایه دوم ادامه مکتب صفویه و لایه سوم مربوط به دوران قاجار می باشد.
در طبقه دوم ، سقف نیز به وسیله خنجه پوش ها تزئین شده است. در گذشته نقاشی های جالب و زیبایی به آن اضافه کرده بودند. امروزه جای آن نقاشی ها را رنگ سبز تیره ای پر کرده. بیش ازچند تابلو از زمان قدیم باقی نمانده است.
نقاشی‌های دیواری طبقه اول نمونه‌ای از هنر نگارگری مکتب قزوین و دارای شهرت جهانی است.
این دیوارهای مزین شده به نقاشی و دیوارنگاره‌هایی که در نوع خود منحصر به فرد بوده و وجود سه لایه دیوارنگاره نشان دهنده گذشت دوره های مختلف تاریخی بر آن است.
اکثر نقاشی‌های دیواری این بنا مشخص نیست، اما طبق گفته‌های عبدالملک شیرازی و قاضی احمد حقی ، این نقاشی‌های دیواری از آب طلا بوده‌اند.
ارسی های پنج چشمه از دیگر زیبایی های این کاخ به شمار می رود. 

مشاهده و خرید پازل سه بعدی چهلستون قزوین  ازاینجا ، تولید موسسه فرهنگ و تمدن
 

سایر مشخصات  عمارت چهل ستون
این کاخ در سال ۱۳۳۷ ه‍.ش به عنوان گنجینه اشیای تاریخی و باستانی مورد استفاده قرار گرفت و هم‌اکنون به موزه خوشنویسی قزوین تبدیل شده‌ است.
  

تخریب ها و مرمت های عمارت چهل ستون
این بنا در دوره قاجاریه توسط سعدالسلطنه فرماندار وقت قزوین بازسازی شد و چهلستون نام گرفت و در این زمان یك لایه به نقاشی های دیواری به آن افزوده شد تا آثار گذر دوران در این نقاشی ها هویدا شود.
 

شهر قزوین
قزوین از قدیمی ترین حوزه های تمدن ایران زمین می باشد و بر اساس یافته های باستان شناسان سابقه سکونت در آن به 10 هزار سال می رسد. برخورداری از غنای تاریخی و فرهنگی و نیز طبیعت زیبا و مناظر بهشت گونه، جایگاه رفیعی را در میان استان های کشور به این استان داده است به گونه ای که لقب باب الجنه یا دروازه بهشت را به خود اختصاص داده است.
فراوانی و گستردگی بناهای تاريخی، استان قزوين را به صورت موزه ای ارزشمند و بزرگ درآورده است. مسجدهای قدیمی با ارزش های معماری و تاریخی بالا، مدرسه های مهم و تاریخی و بازارهای پر رونق با انبوه اجناس و صنایع دستی، حمام ها و آب انبارهای قدیمی، تپه های متعدد باستانی که نشان از تمدن باستانی منطقه دارد، شهرها، دهستان ها و روستاهای قدیمی با ارزش بالای طبیعی و تاریخی، کاروانسراهای خاص دوره صفوی، قلعه های نظامی و مسکونی تاریخی، پلها و بندهای تاریخی و ده ها اثر قابل توجه دیگر.

دیگر جاذبه های گردشگری قزوین
•  دروازه تهران قدیم
•  مجموعه‌ باغ صفوی
•  مسجد جامع قزوین
•  حسینیه امینی‌ها
•  آب‌انبارهای قزوین
•  سردر عالی‌قاپو قزوین و خیابان سپه
•  بازار قزوین و سرای سعدالسلطنه
•  موزه شهر

مشاهده و خرید پازل سه بعدی چهلستون قزوین  از اینجا ، تولید موسسه فرهنگ و تمدن

کلید واژه
چهل ستون قزوین ، عمارت چهلستون ، عمارت کلاه فرنگی، کلاه فرنگی شاه طهماسب ، قزوین ، عمارت قزوین