کلیسای وانک اصفهان
کلیسای «هـُوسِپ آرِماتاتسی مقـدس» در دِیـر «آمـِناپرگیچ مقـدس»، معروف به «كليسـاى وانـك»، کلیسای جامع ارمنیان اصفهان و جنوب ایران و محل اقامت خلیفه ارمنیان اصفهان و جنوب ایـران است. مجموعه این بنا دارای مساحت 8731 مترمربع و در محله جلفـای اصفهـان واقع شده است. از مشخصات بارز اين کليسا داشتن گنبدی عظيم به شيوه معماري ايراني-اسلامی، ديوارهای رفيع، طلاكاريهاي انجام شده در سقف و سطح داخل گنبد و نقاشيهاي تاريخي زيبا است. ارمنیان کوچانده شده به اصفهان، پس از استقرار در منطقه جلفـا، کلیسای کوچکی را در سال 1606م در محل فعلی کلیسای «هـُوسِپ آرِماتاتسـی مقـدس» بنا کردند. سالها بعد این کلیسا تخریب و به جای آن کلیسای باشکوه فعلی با تلاشهای خلیفه وقت اسقف داویـد در سال 1655م ساخته شد. کار ساخت این کلیسا در زمان شاه عباس دوم بوده و با تزیینات داخلی آن نه سال به طول انجامیده است. کلیسای «هـُوسِپ آرِماتاتسی مقدس» دارای پلانی مستطیل شکل در جهت غربی- شرقی است. مصالح به کار رفته در كليسا آجر و خشت ميباشند. کلیه قسمتهای داخلی کلیسـا با گچ پوشانده و بر روی آنها نقاشیهایی با رنگ روغن و با موضوعاتی از کتاب مقدس ترسیم شده به گونهای که تمامی سطح دیوارهای داخلی کلیسـا پوشیده از نقاشیهای بسیار زیباست، اما دیوارهای خارجی هیچگونـه تزییني ندارند و به صورت قاببندیهایی با نمای آجری طراحی شدهاند. به غیر از برج ناقوس کوچکی که در قسمت غربی سقف کلیساست، در سمت غرب بنا، ناقوسخانه دیگری درسـال 1716م به صورت دو طبقه بنـا شده که گنبد آن بر روی هشت ستـون قرار گرفته است. در بالای ورودی اصلی دیر، برج ساعت قرار دارد که از سه طبقه تشکیل و در سال 1931م بنا شده است. نكته مهم و قابل توجه در معمـاري كليسـاي «هـُوسِپ آرِماتاتسی مقـدس» اين است كه با وجود ارمني بودن معماران كليساهاي اصفهان، هيچ شباهتي بين اين كليساها با كليساهاي ارامنه در ارمنستان و سایر نقاط جهان وجود ندارد و معماران ارمنی کلیساهاي اصفهان را به شيوه معماری ایرانـی- اسلامـی و گاه با ظاهـری همچون مسـاجد ساختهاند و با مهـارت تمام توانستهاند گنبدهـاي مربوط به شيوه معمـاري ايرانـي- اسلامـی را به نحوي بر روي پلانهاي سازگار با گنبدهاي شيوه معماري کلیساهای ارمنـي سوار كنند كه با گذشت بيش از چهارصد سال همچنان پابرجا باقي ماندهاند.